Psycholog szkolny

STOP CYBERPRZEMOCY

Cyberprzemoc

• Wyzywanie na czatach, zamieszczanie przykrych

komentarzy na portalach społecznościowych, forach itp.

• Upublicznianie upokarzających lub przerobionych zdjęć i filmów
• Szantażowanie, ujawnianie sekretów
• Celowe ignorowanie czyjejś działalności w sieci, wykluczanie z grona „znajomych”
• Podszywanie się pod kogoś w celu zamieszczania w jego imieniu obraźliwych postów i zdjęć na profilach innych użytkowników

Przyczyny cyberprzemocy

• Zazwyczaj są to niewinne żarty ale bywa i tak, że przekracza się granice moralności. Wiąże się to z niskim poczuciem empatii wśród współczesnej młodzieży.
• Niektórzy potrafią promować zachowania antyspołeczne i agresywne, aby podkreślić swoją niezależność, inne osoby biorą z nich przykład mając na celu zaimponowanie i wyróżnienie się na tle grupy.
• Zdarza się też niestety coraz częściej że stosowanie cyberprzemocy staje się formą dobrej zabawy i spędzania wolnego czasu w grupie. Co za tym idzie, aby być tolerowanym w takiej grupie stosuje się podobne zachowania

Czemu cyberprzemoc jest groźna?

1. Uporczywy charakter – urządzenia cyfrowe umożliwiają natychmiastową i ciągłą (całodobową) komunikację, więc osobom doświadczającym cyberprzemocy może być trudno znaleźć wytchnienie. Na uporczywość wpływają cechy cyberprzemocy warunkowane właściwościami technologicznymi urządzeń cyfrowych, tj.:

– duży zasięg – o ile „tradycyjna” przemoc odbywa się w stosunkowo niedużej grupie, np. w klasie, szkole lub na podwórku, przez co naocznych świadków jest zazwyczaj niewielu, a  informacje o  akcie agresji docierają do niewielkiej liczby osób i trwają krótko (gdyż opierają się na ustnym przekazie), o tyle akty cyberprzemocy mogą być unaocznione (przez rejestrację) i udostępnione szerokiej publiczności w Internecie;

– szybkie rozpowszechnianie i  kopiowalność materiałów – rejestracja aktów przemocy i  szybkość rozpowszechniania materiałów w Internecie (np. przez udostępnianie) sprawia, że dużo trudniej jest powstrzymać rozprzestrzenianie się krzywdzących materiałów, bezpośrednimi świadkami przemocy może stać się zatem duża grupa osób. Czasem świadkowie zdarzeń mogą udostępniać szkodliwe treści, a nawet je modyfikować, będąc nieświadomymi zamierzonego przez sprawcę celu skrzywdzenia ofiary;

– anonimowość sprawcy i świadków – poczucie anonimowości w Internecie znacznie ośmiela sprawców, którzy spodziewając się, że nie poniosą odpowiedzialności za swoje czyny, podejmują działania, na jakie być może nie odważyliby się w  sytuacji „twarzą w  twarz”. Ofiary mogą z  kolei nawet nie wiedzieć, kto wyrządza im krzywdę, a  tym samym mają mniejszą możliwość obrony i nękanie staje się bardziej uciążliwe. Obciążający dla ofiary może być także brak możliwości identyfikacji tożsamości widzów – ile osób i kto mógł zobaczyć krzywdzący ją materiał;

– brak kontroli dorosłych – działania przemocowe odbywają się w  przestrzeni Internetu, w  której rodzice i  wychowawcy są najczęściej nieobecni. Brak kontroli dorosłych jest z jednej strony czynnikiem ułatwiającym nastolatkom decyzję o podjęciu aktu przemocy, z drugiej strony trudniej jest rodzicom i  nauczycielom zauważyć taki problem i  odpowiednio zareagować. W rezultacie młode ofiary cyberprzemocy często samotnie borykają się ze skutkami działań agresywnych;

– nieograniczona możliwość nękania – ofiary cyberprzemocy są stale narażone na atak, niezależnie od miejsca czy pory dnia. Dom rodzinny nie jest już bezpiecznym miejscem odcinającym zasięg i  pole działania sprawcy. Przebywając w  domu, ofiara nadal może być nękana za pośrednictwem różnych urządzeń cyfrowych oraz różnych technik dręczenia.

 2.  Trwałość – większość informacji przekazywanych drogą elektroniczną jest stale dostępna dla szerokiej publiczności, dopóki nie zostanie zgłoszona odpowiednim służbom i usunięta. Negatywna reputacja online, w tym sprawców i wspierających go świadków, może mieć w przyszłości wpływ na przyjęcie na studia, zatrudnienie i inne dziedziny życia.

3.  Trudność zauważenia – ponieważ nauczyciele i rodzice często są nieobecni w sieci albo też nie współużytkują wybranych przez dzieci usług telekomunikacyjnych; bliscy nie kontrolują wzajemnie urządzeń cyfrowych, przez co trudniej zaobserwować, kiedy i jak dochodzi do cybeprzemocy.

Kto jest sprawcą?

Cyberprzemoc najczęściej dotyczy rówieśników. Zwykle sprawcami są znajomi z klasy lub szkoły. Angażują się w nią zwykle ci sami uczniowie, którzy są też sprawcami tradycyjnej przemocy. Zdarza się, że agresorem może być także osoba zupełnie nieznana, spotkana np. na forum internetowym lub w grze on-line.

Kto jest ofiarą?

Na największe ryzyko narażone są dzieci, które są „inne” od swoich rówieśników, np.

• nowi w klasie, w szkole,
• nieśmiali, stroniący od grupy, trzymający się na dystans, niepotrafiący nawiązywać relacji,
• bardzo dobrze lub bardzo słabo się uczący,
• mający nietypowe zainteresowania,
• ubierający się inaczej, inaczej wyglądający, niepełnosprawni,
• słabsi fizycznie, biedniejsi itp.

Nas to nie dotyczy…

Boli naprawdę… – konsekwencje doświadczania cyberprzemocy

Najbardziej typowymi reakcjami będącymi skutkami doświadczanej przemocy są: uczucie smutku, depresja, samotność, myśli samobójcze, niższy poziom samooceny, izolowanie się, słabe wyniki w nauce i niechęć do uczęszczania do szkoły. Stwierdza się także wyższy poziom lęku społecznego, większe problemy z  zachowaniem, a  także przypadki spożywania alkoholu i narkotyków.

Co mogą zrobić rodzice?

• Nauczyć tego, co sami wiedzą;
• Pokazać, jak bezpiecznie się poruszać po sieci;
• Okazywać zainteresowanie tym, co odkryło dziecko;
• Wspólnie uczyć się korzystać z sieci;
• Jeżeli dziecko zrobi coś niewłaściwego, rozmawiać
• i tłumaczyć na czym polegał błąd
• Samemu poszerzać wiedzę.
• Ustawić kontrolę rodzicielską na potrzeby aplikacji, gier i innych treści cyfrowych.

Jak zapobiegać cyberprzemocy?

• Obserwuj zachowanie dziecka

Dziecko do tej pory radosne i pogodne, nagle staje się apatyczne, smutne, bywa podenerwowane czy łatwo wpada w złość, pogarszają się oceny. Zaczyna ukrywać przed rodzicami to, co robi w sieci, unika korzystania z mediów społecznościowych w obecności rodziców. Pojawiają się też próby usuwania historii przeglądarki czy innego zamaskowania tego, co się dzieje.

• Wyłapuj pierwsze sygnały

Warto wiedzieć na co zwracać uwagę, jakie są pierwsze oznaki nękania. Cybernetyczne znęcanie zwykle wiąże się z:

• zwiększoną liczbą wiadomości, e-maili, komentarzy, początkowo mogą mieć one charakter neutralny,
• pojawieniem się komunikatów złośliwych, obraźliwych, ośmieszających, dyskredytujących,
• umieszczaniem krępujących zdjęć, obrazów, przeróbek, memów,
• nawoływaniem innych do pozostawiania podobnych wiadomości i znęcania się,
• szantażem, groźbami,
• eskalacją zachowań.

• Podejmij próbę zidentyfikowania przyczyny

Prześladowcą może być osobą, która jest dziecku, a także jego rodzicom znana. Może to być kolega czy koleżanka z klasy,  dalszy znajomy, ale też zupełnie przypadkowa osoba, która postanowiła wziąć dziecko na cel źle pojmowanych żartów.

• Nie odpowiadaj

Cyberprzemoc często przypomina nakręcającą się spiralę. Prześladowca oczekuje na odpowiedź. Jego celem jest wystraszenie, wyprowadzenie z równowagi, sprowokowanie do reakcji. Jeżeli jej nie będzie, dręczyciel poczuje się zawiedziony. Jest szansa, że zrezygnuje, znudzi się czekaniem. Odpowiadanie, szczególnie w tym samym stylu, może sprawić, że wszystko wymknie się spod kontroli.

• Przechowuj dowody

Jest to bardzo istotny i ważny krok - najlepiej jest poprzeć wszelkie rozmowy, listy, wiadomości, akty agresji dowodami. Każdy kontakt dziecka z prześladowcą jest formą dowodu, którą należy zachować. Dlatego zapisuj każdą wiadomość, maila, rób zrzuty ekranu z serwisów społecznościowych.

• Zablokuj i dbaj o prywatność

Najlepszą metodą na wyeliminowanie pewnych form znęcania się jest natychmiastowe zablokowanie tej osoby. Można to zrobić z poziomu konta społecznościowego, ale da się też zablokować nadawcę maili czy SMS-ów.

Rozmawiaj z dzieckiem na temat zalet i ograniczeń serwisów społecznościowych. Upewnij się, że dziecko wie, jak dbać o ochronę swoich danych osobowych. Przeanalizuj wraz z dzieckiem ustawienia poszczególnych mediów społecznościowych, porozmawiaj na temat prywatności, blokowania niemile widzianych osób. Możecie też skorzystać z opcji zgłaszania takich zachowań administratorowi czy osobie zarządzającej danym forum.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY?

Policja nr alarmowy 112

800 100 100  Telefon dla nauczycieli i rodziców

116 111  Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży

na stronie www.helpline.org.pl

poczta e-mail: helpline@helpline.org.pl