Pedagog szkolny

DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA

CZYTANIE WYRAZÓW, ZDAŃ i TEKSTÓW SYLABAMI

Czytając wyrazy z podziałem na sylaby, dziecko może równocześnie stawiać oddzielające je pionowe kreski, podkreślać na przemian dwoma kolorami kolejne sylaby lub zakreślać je łukiem. Można również uderzać w czasie czytania dłonią lub ołówkiem o blat stołu, akcentując w ten sposób każdą sylabę, można także dotykać sylab palcem. W początkowych ćwiczeniach najpierw czyta prowadzący, demonstrując określony sposób zaznaczania sylab, następnie prowadzący czyta, a dziecko śledzi tekst, wykonując te same czynności, wreszcie dziecko czyta samodzielnie, wydzielając sylaby słuchowo i ruchowo.
 

CZYTANIE "WE DWOJE"

Dorosły i dziecko czytają ten sam tekst jednocześnie. Metodę tą powinno się stosować, gdy dziecko ma poważne trudności, np. czyta po literze, nie potrafi złożyć liter w całość. Rodzic czyta powoli starając się jednak nie dzielić wyrazów ale odczytywać je w całości. Można przy tym wyraz "rozciągnąć" tak, jakby się śpiewało. Głos dorosłego powinien być cichy, natomiast dziecka głośny, wyraźnie słyszalny. W miarę jak dziecko będzie coraz lepiej czytać głos dorosłego powinien stopniowo zanikać (od bardzo cichego aż do szeptu), a śpiewne rozciąganie ulegać skróceniu. W ten sposób doprowadzi się dziecko do samodzielnego, poprawnego czytania. Czytanie takie powinno trwać od 5 do 10 minut, ale ćwiczyć je trzeba codziennie.
 

CZYTANIE NAPRZEMIENNE

(wg. Barbary Zakrzewskiej)

Czytanie na przemian z dzieckiem może przyjąć następujące formy:

• czytanie sylabami na przemian z dzieckiem (jedną sylabę czyta dziecko, drugą prowadzący itd.). Ta forma może poprzedzać lub występować po ćwiczeniach w czytaniu sylabami,
• czytanie kolejnych wyrazów na przemian z dzieckiem lub czytanie przez nie tylko wybranych, określonych wyrazów,
• czytanie na przemian większych partii tekstu (np. do znaków przestankowych),
• czytanie na przemian całych zdań.

Można także przeczytać kilka pierwszych zdań, aby zaciekawić treścią. Na koniec dziecko powinno samodzielnie przeczytać cały tekst.
 

CZYTANIE NA RATY

Dorosły czyta na zmianę z dzieckiem. Objaśnia mu trudniejsze zwroty, odpowiada na pytania, komentuje tekst. Czytanie przez dorosłego części tekstu przyspiesza tempo czytania co ułatwia dziecku zrozumienie treści i zapobiega znużeniu. Dobrze jest ustalić stałą porę czytania oraz jego czas (codziennie przynajmniej 30 minut). Dorosły powinien w sposób elastyczny określać jak długie fragmenty dziecko będzie czytać samodzielnie. Słuchając jak czyta dorosły, dziecko ma śledzić tekst oczami. Wymaga to świadomego regulowania tempa czytania.

Uczeń młodszy

1. Dziecko czyta na głos - zależnie od możliwości: od jednej lub kilku linijek tekstu do 1/2 strony.
2. Dziecko czyta razem z dorosłym na głos ("chórem", dorosły nieco ciszej) - dwa razy więcej, np. od dwóch linijek do l strony.
3. Dorosły czyta dziecku na głos - trzy razy więcej, np. od trzech linijek do 3 stron.
4. Dziecko czyta samo po cichu - cztery razy więcej, np. od 4 linijek do 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-4).
5. Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne - opowiadanie lub pisemne - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.

Uczeń starszy

1. Dziecko czyta na głos - zależnie od możliwości: od ok. 1/2 - l strony.
2. Dorosły - czyta dziecku na głos - trzy razy więcej, ok. 3 stron; dobrze, jeżeli dziecko w tym czasie śledzi tekst wzrokiem.
3. Dziecko czyta samo po cichu - cztery razy więcej: ok. 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-3).
4. Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne - opowiadanie lub pisemne - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.
5. Podsumowanie przeczytanego rozdziału - streszczenie rozdziału i dyskusja nad wybranymi problemami.

CZYTANIE POD KONTROLĄ DOROSŁEGO

Stosuje się je, gdy dziecko potrafi czytać samodzielnie (nie literuje), chociaż jeszcze nie całkiem poprawnie. Dziecko czyta powoli, a dorosły poprawia jego błędy, poleca przeczytać zdanie jeszcze raz , pilnuje aby dziecko czytało dokładnie, całymi wyrazami, zwracało uwagę na kropki i przecinki Błędy niepoprawione będą się utrwalać i dziecko nie nauczy się poprawnie czytać. Dziecko czytając posługuje się wskazówką zrobioną z twardego pokolorowanego kartonu. Przesuwa ją w sposób ciągły (bez skoków) pod wierszami tekstu. Wskazówka "prowadzi" oczy dziecka, reguluje tempo oraz kierunek ruchu gałek ocznych. Jeżeli dziecku drży ręka i wskazówka skacze, należy ująć jego dłoń i spokojnie przesuwać pod wierszami czytanego tekstu.

• po każdym czytaniu dziecko powinno opowiedzieć co przeczytało;
• jeśli opowiada niedokładnie, należy pomóc mu pytaniami;
• jeśli z opowiadania wynika, że nie rozumie treści, powinno ponowne przeczytać tekst;
• ostatnim etapem może być namalowanie obrazka związanego z treścią czytanki lub ( i ) rozmowa na jej temat.

CZYTANIE SPOSOBEM KOMBINOWANYM

Dziecko czyta najpierw głośno pod kontrolą dorosłego, np. przez 10 minut, a kiedy zaczyna się już męczyć, prosimy aby pozostałą część tekstu przeczytało po cichu. Następnie opowiada przeczytaną treść.
 

CZYTANIE INNYM

Czytanie innym nobilituje dziecko, buduje w nim poczucie własnej wartości, daje radość i satysfakcję z "bycia potrzebnym". Niekoniecznie musi to być czytanie książek. Mogą to być teksty okazjonalne: informacja z czasopisma (np. tata poprosi wskazując oczywiście wybrany fragment - "synu znajdź mi w gazecie jaki był wynik meczu i kto strzelił gola), przepis kulinarny mamy, instrukcja na zabawce młodszego rodzeństwa itp.

UWAGI

Po każdym czytaniu, dziecko powinno opowiedzieć co przeczytało. Jeżeli ma z tym problemy, trzeba je naprowadzić, wspomóc dodatkowymi pytaniami. W ostateczności powinno przeczytać tekst raz jeszcze i znowu spróbować go opowiedzieć. Następnie można dziecku zaproponować, aby zrobiło ilustrację związaną z tekstem. Rozmowa o wykonanym rysunku będzie kolejną okazją do sprawdzenia stopnia rozumienia czytanego tekstu.